Category: Tíðindi

Landsbarnadansistevna var leygardagin, og suðuroyingar vóru gestablíðir vertir fyri umleið 400 dansiglaðum børnum og vaksnum

Gestirnir komu snimma á morgni við Smyrli á Krambatanga, har gingið var í
skrúðgongu til høllina í Trongisvági. Har setti Rasmus Joensen, formaður í Sláið
Ring barnadansistevnuna, áðrenn farið var upp á gólv.
Dansað
varð fram til døgurða og kvøtt varð Sigmundskvæði yngra, Gullbrandskvæðið.
Flóvin Bænadiktsson, Torkils døtur, Ormurin Langi, Bjerget, Nykurs vísa, Stolt
Signhild, Mallebro og Ólavur Riddararós. Næmingar úr Skt. Frants skúla høvdu
eina serliga framførslu, har tey vístu fram dansispøl.
Eftir
døgurðasteðg varð stóri dansihópurin býttur í tveir bólkar, sum fóru hvør í sína
leið við bussum og staðkendum ferðaleiðarum.
Fyrri bólkurin
fór suður til Vágs at dansa, og síðani gekk leiðin longur suður til Sumbiar, har
dansistovan legði gólv til enn fleiri kvæði.
Seinni bólkurin
fór norður til Fámjins, til Sandvíkar og síðani til Hvalbiar at trína dans.
Stóri hópurin hittist aftur á Krambatanga um kvøldið, har Smyril og ferðafólk
bíðaðu. Har kvóðu smáu og stóru dansararnir tríggjar vísur, áðrenn punktum varð
sett fyri barnadansistevnuni 2009 við at øll sungu ”Boðar tú til allar
tjóðir”.
Barnadansistevnan verður væntandi í Eysturoynni
næsta ár.

Kelda : Dimma.fo

So langt vit kunnu skjalprógva hevur verið mett, at dansurin er komin á
fallandi fót, men tað var tórført at hóma gravarbakkan 18 apríl

Tann 18 apríl var barnadansistevna í Suðuroynni.
Tað vóru dansifeløgini í Suðuroynni í samstarvi við Sláið Ring, sum skipaðu
fyri.

Barnadansistevnan hevur verið eitt afturvendani
tiltak seinastu seks árini. Øll árini hevur stevnan verið væl eydnað, og hendan
stevnan var einki undantak. Úti við fimmhundrað børn og vaksin luttóku á
stevnuni.

At Barnadansistevnan klárar at savna so nógv fólk
er at frøast um. So langt vit kunnu skjalprógva hevur verið mett, at dansurin er
komin á fallandi fót, men tað var tórført at hóma gravarbakkan henda dagin. Hví
so er, kunnu vit gita um, men samstarvið millum dansifeløgini og skúlarnar,
saman við stuðulinum frá Mentamálaráðnum gera, at tiltakið ár eftir ár savnar
føroysk børn og ungdóm. At fjølmiðlarnir geva stevnuni ans hjálpir eisini
til. 

Vónandi kann hetta samstarv halda á, tí hetta
er sera týðandi fyri mentunararv okkara. Tað er á slíkum stevnum at børnini fáa
tað menturnarligu felagskenslu, sum skal til fyri at bera arvin víðari. Tað er á
slíkum stevnum at eldsálirnar, sum eru gullverdar, fáa brenni til berandi logan.
Tað er á slíkum stevnum at vaksin, sum annars ikki eru limir í dansifeløgum,
koma í samband við dansin.

Tað er á slíkum stevnum at dansurin veruliga er
fólksins ogn.

Dansistevnan 2009 eydnaðist sera væl, og vilja vit
at enda takka feløgunum í Suðuroynni fyri tiltakið, sum var framúr væl úr hondum
greitt. Eisini vilja vit takka manningini umborð á Smyrli fyri beinasemi og góða
tænastu.

 Onkur ikki sørt skemtilig undantøk at finna í sambandi við páskir í gomlum døgum í Føroyum.

Brúðardansur í heilagastu
vikuni

– Tú hevði loyvi at dansa
brúðardans, um onkur giftist. Altso brúðarvísuna og so eitt sindur afturat, men
ikki meira enn tað. Tað hevur tú altíð havt loyvi til, tað er ikki synd. Tí
søgdu teir, at teir kvóðu ikki brúðarvísuna, teir sungu hana, smílist hann.
–
Men beint áðrenn páskirnar er ein tíð, tá tú hevur føstuna, tá tú ikki mátti
dansa, og tú mátti heldur ikki eta kjøt. Tað hava føroyingar praktiserað meira
ella minni. Tey søgdu tað í hvussu er. So kemur dymbildagavikan, og tað var
næstan tann heilagasta vikan, sum var í øllum kirkjuárinum, har fólk ikki skuldu
gera nakað sum helst. Man skuldi vera øgiliga friðarligur, lesa lestur og ganga
heima. Men tá so páskadagurin kom, lætnaði í, og annar páskadagur var eisini
dansidagur fyrr, og fólk fóru at rulla egg, sigur hann.

(Hetta brotið er tikið úr greinini ” Stillavika er blivin óstill”, sum stóð í
Dimmu 8.apríl 2009. Greinin byggir á samrøðu við Jóan Paula Joensen,
professara í fólkalívsfrøði og siðsøgu)

“Vit lata ikki ein góðan dans fara aftur við
borðinum” Hetta svar fekk eg, tá ið eg ringdi til Húsar at vita um nakar var,
sum ætlaði sær á Barnadansistevnu 18. apríl 2009.

Barnadansurin á Kallsoynni hevur verið livandi í
fleiri ár. Um framt at børnini dansa í Sigursglæmuni, bygdahúsinum á Húsum, hava
tey eitt tætt samstarv við barnadansin í Klaksvík og Barnadansin á Viðareiðið.
Vanliga møtast hesi børn eini tríggjar ferðir um verturin at dansa saman. Hetta
er nakað, sum børnini gleða seg til.

Eitt aftur vendanditiltak er
føstulávintshaldi.  Á hvørjum ári
møtast børnini at sláa tunnu og at dansa saman. Hetta tiltak skiftir millum
bygdirnar. Í ár var føstulávintshaldið á Húsum.

Barnadansurin á Kallsoynni hevur luttikið á fleiri
barna-  og ungdóms dansistevnum og
lata tey væl at. “Hetta er nakað vit síggja fram til gjøgnum veturin”, ljóðar
tað av Kallsoynni.

 Tann 25 januar fekk Martin Tórgarð Heiðurgávu landsins. Í tí sambandi var heiðursrøða borðin fram. Les heiðursrøðuna her

Heiðursrøða
Martini Tórgarð til Heiðurs

Fram gekk ein av dvørgunum,
frá man
frættast víða:
Ert tú komin at leika her,
ella ert tú komin at
stríða?”

Martin Torgarð og hansara ættarlið, ið nú reikar um
kempualdur hava vunnið eitt megnarstríð og tað eiga vit Føroyingar at vera
takksamir fyri.

Hesir menn og hesar kvinnur megnaðu at stríðast fyri at
dansinum var lív laga. Fyrst royndu teir við telgimuddi at krivja
harmonikubjólgarnar. Tað vísti seg ikki at vera mátin. Síðani tóku seg saman í
Dansifeløg. Nú gekst betur. Besta vápnið í hesum stríði var dansigleði.

Tað
var á hesum fronti at Martin Torgarð vísti seg at vera kempa mikil. Hvør liður,
hvørt eygnabrá, hvør tóni og hvørt orð hjá Martini er fylt av dansigleði.
Hann dansar
so lætta, kvøður so reinan og livir so inniliga, meðan hann
skipar.

Tað er ein søga um Martin og Abba
mín Jens Ludvík. Martin skipaði
Runsivalstríðið. Dansurin gekk væl og frásøgnin var livandi. 

Tá
ið endurtøkurnar komu fyri gekk dansurin javnt, Tá Langalív fall og Dosmar Spaki
fór foldum frá, var dansurin trestur, malskur og rungandi, tá ið
Tolvjavningarnir fullu syrgjandi. Og væl livdu teir við.

Tá
ið ørindi, har Karlamagnus sær Rólant sita deyðan, kemur fyri møtast Martin og
Jens Ludvík í ringinum.

”Harra Guð Farðir av Himmiríki

meti keisarans neyð,

Hann sær hvar í Rólant situr

 undir
steini deyður”

Martin skal byrja, men einki orð kemur fram. Teir hyggja
inn í eyguni hvør á øðrum, men einki ljóð hoyrist. Hóast tøkn merkja øll í
ringinum, at her er ein syrgilig rørandi løta. Dansilagið, rørslunar,
anlitsbráðini vístu tað. Her var einki at ivaðist í: Keisarin kendi mikla neyð.

Martin tók síðani aftur niðurlagið og kvæð víðari. Tað
var ikki tikið afur í aftur ørindi. Ørindi var sagt uttan
orð.

Umframt ein livandi dans átti Martin og hansara ættarlið
eina rúgvu av kvæðum. Kvæðini eru í dag komin á skrift og tónarnir festir á bløð
og fløgur.

Martin Tórgarð eigur sín stóra lut í hesum arbeiði. Við
eini rødd, einum minni, einum nótafesti, sum fáum er beskori, hevur Martin
Torgarð kvøðið

Og
sungið fleiri 1000 ørindi inn á band.

 Í øðrum
londum er tað óhugsandi at duga slíka ørindamongd. Men her heim hjá okkum eru
enn fólk, sum duga kynstri. Enn finnast kvæðakempur í Føroyum, sum lyfta arvin
Martin Torgarð og onnur góðu føroyingum í varveistlu.

Takk fyri arvagullið. Spurningurin er um vit megna at
varða tað?

Flestu okkara, sum luttaka í føroyskum dansi síggja at
dansifeløgini vikna. Dansifeløgini orka ikki einsamøll at varða dansin sum
fólksins ogn. Her má meiri til. Eg havi ein dreym um at dansurin og kvæðamentan
okkara kemur at hvíla á fýra sterkum beinum.

Bein eitt eru dansifeløgini.

Dansifeløgini, sum áhaldani mugu vera hjartaslátturin í
tí livandi dansinum.

Bein tvey er Mentamálaráðið.

 Mentamálaráðið, sum metur kvæðakempu, sum ein kempu í føroyskum mentanarlívi.
Mugu teir liva upp til sína metan.

Bein trý er Kringvarpið.

Kringvarpið, sum má liva upp til sína skyldu, sum
varðveitari og ikki minst mennari í hesum høpi.

Tað
fjórða beini er fólkaskúlin.

Fólkaskúlin sum eigur at geva næmingum okkara ein
stoltleika og lærdóm í barmin, kvæðunum og dansinum
viðvíkjandi.

Framyvir mugu øll hesi bein
halda.

Svíkur eitt kemur dansurin at  rilla, svíkja tvey fellur
hann.

Hann hvílir á okkum øllum. Og hvat annað skal folksins
ogn gera. Sjálvsagt hvílir hon á fólksins herðum.

Undan farin ættarlig hava varðveitt ein fjølbroyttan
dans.

Frábrygdir bæði í dansi og uppskriftum liva enn í dag,
tó væl minni enn fyrr.

Tað
er tødna í fjølbroytta dansinum og í rúgvismikla ørindavalinum sum borið verður
framm á gólvi.

Hinvegin kann sigast, at fjølbroytni er størri enn
nakrantíð. Kór, sjónleikir, rockbólkar, songfuglar, spælimenn, ung sum gomul
bera kvæðini fram á ymsan hátt.

Er
hetta skapandi ella er hetta oyðandi?

Lat
okkum ímynda dansin sum eitt træð.

Tann vakri aldargamli bulurin er tann góði gamli
føroyski dansurin við øldum á baki. Hann er vakur, hugvekjandi nærmast
gandakendur. Av og á festur hann bløð. Tá er vakurleikin rámandi, ja,
ævintýrakendur.

Bløðini eru tey í náa dagsins menniskjum. Bløðini eru
tey, sum skulu vekja tað kenslu í føroyinginum, at hetta er okkara felags ogn.
Eitt ár sæst kórsangur á krúnuni, okkurt ári Eivør, okkurt ári Týr.

Dansurin og kvæðamenntanin, bulurin á træðnum má megna
at bera krúnuna.

Verður krúnan ov stór, so fellur træðið. Fellur træðið
er dansurin farin.

Lýta vit aftur um bak og ímynda okkum at dansurin ikki
var livandi, kunnu vit hóma skaðan. Harkaliðið tók útgangsstøðið í kvæðunum,
Enek í Harkaliðinum, Eivør í Enek, Týr í Eivør, Valravn í TÝR og áðrenn vit
vistu av, var arvurin farin av sporðinum. Tí betur hendi hetta ikki. Tí betur
hava øll sum spæla sær við kvæðini tikið útgangsstøðið í dansinum. Hetta má
áhaldandi verða so. Vit mugu leggja okkum í geyma. At størri krúnan er, sterkari
má bulurin verða.

Meiri vit tora at brúka dansin og kvæðini, betur mugu
vit fjálga um tann siðbundna dansin og gomlu
kvæðamentanina.

Megna vit hetta, verður dansurin sterkari enn
nakrantíð.

At
enda vil eg takka fyri tað álit mær var sýnt her í dag,  og vil eg ynskja Martini Tórgarð
hjartaliga tillukku við heirðinum.   

Takk
fyri